-
06 / 10 / 1398
-
:
-
182 بازدید
بمپور یکی از شهرهای حوزه بلوچستان و دارای آب وهوای گرم و نسبتا مرطوب است. این شهر دارای تابستانی طولانی بوده و میانگین دمای آن در این فصل، به بیش از 40 درجه سانتی گراد می رسد.
بمپور از لحاظ تاریخی یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران به شمار می رود و براساس کاوش هایی که در اطراف آن انجام شده، تاریخ پیدایش آن به زمان ساسانیان واشکانیان برمی گردد.
سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران در سال ۸۷ اعلام کرد که محوطه باستانی را در اطراف بمپور با وسعت 150 هکتار کشف کرده و کاوش ها نشان می دهد که آثار به دست آمده در آن با تمدن های شهرسوخته و جیرفت همخوانی دارد، در دوره معاصر هم تا قبل از سال 1370 بمپور بزرگ ترین بخش کشور بود که بخش های بزمان، فنوج، دلگان و لاشار را در خود جای داده بود.
ظرفیت ها و دیدنی ها
از نقاط دیدنی آن هم می توان به ارگ بمپور، باغ خالصه، تپه های تاریخی و رودخانه بمپور اشاره کرد.
رودخانه بمپور از کوه های شمال شرقی ایرانشهر سرچشمه می گیرد و از جنوب بمپور به سمت غرب جریان دارد و در انتها به هامون جازموریان می ریزد و به واسطه این رودخانه و زمین های حاصل خیز اطراف آن، کشاورزی این خطه نیز از رونق خاصی برخوردار است به طوری که محصول عمده آن خرما، مرکبات، تره بار، گندم، جو و ذرت است.
بخش بمپور در شهرستان بمپور مشتمل بر ۲دهستان بمپور شرقی و بمپور غربی بوده و از شمال به بخش های حومه و بزمان در شهرستان ایرانشهر، از مشرق به سرباز و از جنوب به شهرستان نیکشهر و از مغرب به شهرستان کهنوج در استان کرمان محدود است و بیشتر آبادی های آن در قسمت شمالی در دشت و در جنوب در قسمت کوهستانی قرار دارد.
بمپور دارای درختانی مانند «کهور»،«گز»،«کنار» و از حیوانات دارای «آهو»، «شتر»،«روباه»، «شغال»، «گرگ» و «گراز» است و «کبک» و «تیهو» نیز در آن جا وجود دارد.
اهالی بمپور از طوایف بلوچ شامل نارویی، طوقی، رودینی، دامنی و ... بوده که پیرو مذاهب تسنن (حنفی) و شیعه ۱۲امامی هستند.
از قدمت این شهر اطلاع دقیقی در دست نیست اما شهرت این محل به دلیل وجود قلعه بمپور است که به عهد ساسانیان تعلق دارد.
این قلعه که در 24 کیلومتری غرب ایرانشهر و در جوار شهر بمپور قرار دارد و به عنوان معروف ترین و در عین حال مهم ترین قلعه در سراسر بلوچستان محسوب می شود بر فراز تپه ای مصنوعی در استان سیستان و بلوچستان بنا شده است. هر چند مردم بلوچستان بر این باورند که این قلعه توسط نادرشاه افشار ساخته شده و با وجود این که نادر اجازه ساخت قلعه ای را در منطقه بمپور به «نصیرخان براهویی» داد اما بنای قلعه بمپور بسیار کهن تر از آن است.
قلعه بمپور در گذشته یکی از استوارترین پناهگاه های بلوچستان به شمار می رفته است، درباره تپه و قلعه واقع شده بر روی آن تحقیقات متعددی صورت گرفته از جمله «فرانسوا بالسانی»، محقق فرانسوی و معاون آکادمیک امور دریاهای فرانسه در سال 1335 شمسی از قلعه بمپور دیدن کرده و معتقد است: «آثاری که من در قلعه بمپور به دست آوردم، طبق نظر متخصصان موزه لوور فرانسه، حداقل مسبوق به دوره ساسانیان است». دکتر «بئاتریس دوکاردی» محقق و باستان شناس انگلیسی نیز در سال1966 میلادی درباره این منطقه مطالعه کرده است و می گوید: «اشیا و ظروف به دست آمده در تپه باستانی بمپور از نظر تاریخی، تمدن اولیه سرزمین بلوچستان غربی را در این منطقه ثابت می کند و اینکه این تمدن به منزله واسطه ای میان تمدن های غربی ایران و تمدن کهن سند پاکستان بوده است».
به اعتقاد «دوکاردی» سفال های به دست آمده در بمپور متعلق به 2 هزارو700 سال قبل از میلاد هستند که نشان می دهد این مکان در نتیجه خشک شدن تدریجی دیگر آباد نیست، در حالی که قبلا، بسیار آباد بوده و جمعیت زیادی را در خود جای می داده است، البته شباهت بنای قلعه بمپور با ساختمان های دوره ساسانی واقع در منطقه کرمان مانند قلعه دختر و قلعه بم نشانگر آن است که تاریخ اولیه این قلعه را می توان تا دوره ساسانی عقب برد.
«پاتینجر» که یک جهانگرد بوده و در سال 1810 میلادی سفری به منطقه بلوچستان داشته است، می نویسد: «افسانه و روایت عامیانه رایج میان مردم بلوچستان حاکی است که فرمانده ارتش عظیم، هنگام عبور از این راه به سواران خود دستور داد تا توبره اسبان را ازخاک و گل پرکنند و روی هم بریزند. تعداد سواران آن چنان زیاد بود که وقتی خاک ها را بر روی هم انباشتند، تپه ای برجای ماند». بر فراز این تپه قلعه «بمپور» ساخته شده که یکی از مشهورترین آثار تاریخی و دیدنی بلوچستان به شمار می آید. اگر چه روایت یاد شده اندکی مبالغه آمیز به نظر می آید، اما مروری بر ابعاد جغرافیایی تپه، نشانگر آن است که خاک این تپه از مناطق دیگر به محل ساخت قلعه «بمپور» منتقل شده است. قلعه به صورت دوتکه ساخته شده و از نظر ارتفاع این دو بخش با هم یکسان نیستند. صحن پایین که در ورودی در دیواره شرقی آن قرار گرفته و برج هایی نیز آن را احاطه کرده اند، مقر ساخلو، منطقه مسکونی و نظامی بوده است. علاوه بر این اصطبل اسب ها و یک نقب برای فرار از محاصره به هنگام تسخیر احتمالی قلعه نیز به شمار می آمده است.
قسمت فوقانی قلعه ارگ و حاکم نشین بوده است. بلندی تپه از صحن پایین بیشتر بوده به حدی که نفوذ به داخل ارگ برای مهاجمان به علت بلندی و شیب تند تپه، کار ساده ای نبوده است.
مشخص است که استقرار قلعه در بالای تپه، برحسب تصادف انتخاب نشده است، زیرا این تپه به گونه ای به اطراف مشرف شده که محال است یک مهاجم دور از چشم نگهبانان به قلعه بمپور نزدیک شود. به همین دلیل به نظر می آید قلعه بمپور یکی از قلعه های نظامی قدیمی و مهم آسیا و خاورمیانه است.
علت نام گذاری این منطقه را به بمپور در برخی از افسانه های محلی مربوط به بهمن (پسر اسفندیار) می دانند که اول بهمن پور بوده و به مرور زمان به بمپور تبدیل شده است. براساس اظهارنظر بسیاری از فضلای ایران و به استناد کتاب های تاریخی در قدیم الایام این محل را «بن پهل» می نامیده اند که به معنی شهر آخر است.
با بررسی آثار مکتوب گذشتگان در می یابیم که نام باستانی این محل «بن پهل» بوده که با گذشت زمان به بن فهل، بن فول، بن فور، بن پور و به بم پور (Bom pour) تغییر نام پیدا کرده و امروزه فارسی زبانان به اشتباه آن را بَم پور (Bam pour) تلفظ می کنند.
باغ خالصه بمپور
باغ خالصه بمپور یکی از نقاط گردشگری و دیدنی این شهر و در طول جغرافیایی 46 26 60 و عرض جغرافیایی56 11 27 واقع شده است.
این باغ و ساختمان های داخلی آن در قسمت منتهی الیه خیابان بخشداری و در ضلع جنوب شرقی قلعه بمپور قرار گرفته است.
باغ تاریخی خالصه بمپور از جمله بناهای زیبا و ارزشمند استان سیستان و بلوچستان است که قدمت آن به اواخر دوران قاجاریه و اوایل پهلوی می رسد.
باغ خالصه و ساختمان های داخلی آن در قسمت منتهی الیه خیابان بخشداری و در ضلع جنوب شرقی قلعه بمپور قرار گرفته است.
این باغ بر جای مانده از باغ های خالصه گذشته است که اکنون قسمتی از تاریخ منطقه بمپور را با خود به همراه دارد، چرا که این باغ برای حاکمانی که در مواقع مختلف از زمان اشکانیان تا پهلوی بر قلعه حاکم بودند، اهمیت بسیاری داشته است.
بیشترین اهمیت باغ خالصه مربوط به اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی است که یک ساختمان تقریباً عظیم در قسمت حاشیه غربی باغ بنا شد و تمام غلات و باج و خراجی که از مردم منطقه گرفته می شد، در این انبارها به مساحت حدود 1000 مترمربع ذخیره می کردند.
این باغ زیبا با توجه به قدیمی بودن دارای سیستم آبیاری به شیوه جدول کشی بوده که هم اکنون دور تا دور باغ موجود است.
ارتباط تمام شبکه ها به مرکز که به یک حوض به قطر 9 متر ختم می شوند و درختکاری در کنار این شبکه ها، با درختانی مانند نخل، گز و سدر، زیبایی خاصی را به باغ داده اند.
باغ خالصه بمپور هم اکنون هیچ نشانه ای از آن زیبایی های گذشته را ندارد و به خرابه بدل شده است و بناهای موجود در آن جزو آثار ثبت شده میراث فرهنگی است که مرمت بخش هایی از آن آغاز شده است.
این بنای ارزشمند به شماره 2844 در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده است.
قلعه بمپور کوچک شده ارگ بم
معاون میراث فرهنگی و گردشگری سیستان و بلوچستان در این باره می گوید: قلعه بمپور همزمان با قلعه بم و در مقیاس کوچک تر احداث شده است و براین اساس «بم پور» نامیده می شود.
«محمد سندگل»، می افزاید: براساس آثار تاریخی به دست آمده در بمپور، قدمت این مکان به دوره های ساسانیان و اشکانیان بر می گردد.
وی ضمن اشاره به این نکته که به منظور حفاظت از قلعه بمپور این مکان به ثبت آثار ملی رسیده است، ادامه می دهد: مرمت ورودی این قلعه انجام شده و مسیر گردشگری نیز مهیا شده و آماده بازدید گردشگران است.
وی در مورد باغ خالصه نیز با اشاره به قدمت این باغ که به دوران قاجاریه برمی گردد، گفت: مرمت کوشک های داخلی را آغاز کرده ایم و تا کنون ۲ کوشک به طور کامل و انبار داخلی آن نیز نیمه کامل مرمت شده است.
وی می افزاید: اولویت ما ایجاد حصار برای باغ است تا از ورود و خروج افراد عادی به باغ جلوگیری شود و در این راستا،30میلیون تومان امسال به این بخش اختصاص یافته است.
سندگل بیان می کند: بعد از ایجاد حصار به امور داخلی باغ پرداخته خواهد شد و احیای آن در اولویت این نهاد قرار خواهد داشت تا بتوان از این باغ به عنوان موزه کشاورزی استفاده کرد.
وی خاطر نشان می کند: با توجه به قدمت تاریخی بمپور که در خود تپه های تاریخی، قلعه، باغ خالصه و ... را جای داده است، باید از بمپور به عنوان پایگاه میراث فرهنگی نام برده شود.
«بمپور»شهر کهن و تاریخی
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایرانشهر می گوید: بمپور یکی از کهن ترین و قدیمی ترین شهرهای سیستان و بلوچستان و در گذشته مرکز حکومت بلوچستان بوده است.
«یحیی دانش» با اشاره به آثار تاریخی قلعه بمپور می افزاید: قلعه بمپور بر روی یک تپه مصنوعی در ارتفاع 80 متر ساخته شده است و با توجه به این که در گذشته مرکز حکومت و حکمرانی سیاسی بلوچستان بوده در برخی از منابع به عنوان «قلب تپنده بلوچستان» نامیده شده است.
وی ادامه می دهد: قلعه بمپور شبیه ارگ بم است که البته در یک مقیاس کوچک تر ساخته شده است و قدمت آن با توجه به آثار به دست آمده به قبل از اسلام برمی گردد.
وی بیان می کند: این قلعه علاوه بر موقعیت استراتژیکی، فقط حدود 2 کیلومتر با رودخانه فاصله دارد که از این نظر نیز موقعیت قابل توجهی دارد.
وی تاکید می کند: قلعه بمپور در گذشته در بلوچستان همواره استوارترین پناهگاه به شمار می آمده و به همین دلیل، بارها در زمان های مختلف و به ویژه دوره قاجاریه محاصره و به توپ بسته شده است.
وی تصریح می کند: در سال 1257 و با شورش آقاخان محلاتی و حمایت محمدعلی خان (حاکم بمپور) حبیب ا... خان شاهسون، امیرتوپخانه ارتش قاجار، به این قلعه یورش برد، در این دوره، قلعه صدمات جدی دید، اما کاملاً ویران نشدو قابل سکونت بود.
وی می گوید: در سال 1307 هجری شمسی یک نیروی نظامی به سرکردگی سرتیپ امان ا... جهانبانی قلعه را به توپ بست و بدین ترتیب یک قلعه تاریخی به ویرانه ای بدل شد، اگرچه در سال های اخیر باران، باد و ریگ های صحرا بخش هایی از قلعه را از بین برده است، اما بخش های باقی مانده از قلعه، همچنان برفراز تپه ای چشم بینندگان را حتی از فرسنگ ها راه دور به خود خیره می کند.
دانش اظهار می کند: بلندی تپه از صحن پایین بیشتر بوده به حدی که ورود به داخل ارگ برای مهاجمان به علت بلندی و شیب تند تپه، کارساده ای نبوده و همچنین در دیواره اطراف قلعه، 10 برج دفاعی قرار داشته است.
رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایرانشهر بیان می کند: مصالح به کار رفته در این قلعه خشت خام و گل رس بوده که بر روی یک تپه مصنوعی به طول 80 متر احداث شده است.
وی تصریح می کند: دیوارهای غربی و شرقی در هر رأس، دارای برج های استوانه ای است و از چهار برجک دیده بانی تنها دو برجک آن به ارتفاع ۲متر باقی مانده است.
این مقام مسئول می گوید: در داخل قلعه یک ردیف از اتاق های چسبیده به دیوار قلعه برای امور مختلف در نظر گرفته شده و یک حلقه چاه عمیق نیز در قسمت فوقانی این قلعه وجود دارد.
وی اضافه می کند: قلعه بمپور از 3 قسمت فوقانی که ویژه فرماندهان و حاکم است، قسمت وسط خانه های مسکونی و قسمت انتهایی که از دیوارهای اصلی و درب های ورودی و خروجی و چند عدد برج و بارو برای حفاظت قلعه است تشکیل می شود.
وی به دیگر آثار تاریخی موجود در بمپور اشاره و تصریح می کند: تپه های باستانی و تاریخی دراین شهر هم دوره تپه های شهر سوخته در زابل و تپه های باستانی در جیرفت و برخی از نقاط کشور پاکستان است.
وی به باغ خالصه اشاره می کند و می گوید: این باغ دولتی و عام المنفعه بوده است و انبار موجود در آن، زمانی انبار غله بلوچستان بوده است.
دانش تاکید می کند: اولویت اول ما برای این باغ، ایجاد حصار آن است و به این منظور امسال 300 میلیون ریال به آن اختصاص داده شده است.
وی می گوید: اعتبارات مرمت و بازسازی، ملی است و ما از این نظر هیچ مشکلی نداریم، اما از مسئولان خواستاریم تا با ایجاد پایگاه قلعه بمپور و اختصاص اعتبار، سرعت بیشتری به بازسازی این قلعه بدهند.
«بمپور»دارنده بیشترین آثار تاریخی در جنوب شرق ایران است
رئیس شورای شهر بمپور نیز در خصوص این شهر می گوید: این شهرستان دارای بیشترین آثار باستانی و گردشگری در جنوب شرق ایران است.
«مراد بمپوری» می افزاید: با اشاره به آثار موجود در این شهر و بازدید گردشگران خارجی و داخلی از این خطه، متاسفانه هنوز محل استراحت و هتلی برای گردشگران در این شهر ایجاد نشده است و ما نیز چندین بار در این خصوص نامه نگاری کرده ایم.
وی اظهار می کند: هیچ امکانات رفاهی برای گردشگران در این شهر ایجاد نشده است و از دستگاه های متولی خواهان توجه به این مسئله هستیم.
بمپوری با اشاره به این مسئله که توجه به گردشگری و آثار تاریخی در این خطه بسیار کم است، می گوید: کم توجهی باعث تخریب آثار باستانی و تاریخی بمپور شده و نیاز است تا مسئولان مربوطه با نگاهی متفاوت به این منطقه نگاه کنند.
وی ضمن ابراز خرسندی از حضور استاندار در قلعه بمپور می گوید: «علی اوسط هاشمی» اولین استانداری است که به قلعه بمپور آمد و از نزدیک این مکان تاریخی را مورد بازدید قرار داد و در این بازدید قلعه بمپور را به عنوان تاریخ بلوچستان نامید و جای بسی خوشحالی است که یک مسئول این طور به آثار تاریخی نگاه می کند.
وی تاکید می کند: سیستان و بلوچستان دارای آثار تاریخی و گردشگری و محل های دیدنی بسیاری است که رسانه ها می توانند آنها را با همکاری مسئولان به مردم سراسر جهان معرفی کنند.
موضوعات:
لایک : 0
لطفا صبر کنید ...
